FOD Financiën en de sociale zekerheid

Een kort overzicht :

Sinds de jaren ‘70 zitten we in een periode van neergaande conjunctuur (economische groei).  Dit wegens grote investeringen, structurele werkloosheid en groeiende ongelijkheid.  De productiviteit is wel gestegen maar de lonen zijn niet evenredig mee gestegen.  Sinds 2007 is de overheidsschuld ook blijven toenemen.

Om dit trachten tegen te gaan is de overheid begonnen met enkele stappen te nemen: privatisering openbare diensten, kindergeld naar de regio’s overhevelen, vlaamse zorgverzekering invoeren, patronale lastenverlaging (tijdens regering Michel zijn deze lasten van 31% naar 25% gebracht).

Nu blijkt dat al deze stappen niet echt het effect hebben gehad dat ze wilden bereiken (economie en overheidsschuld rechttrekken).  Wat wel gebleken is, is dat het aandeel van de Sociale Zekerheid vanuit de kant van de werkgever gezakt is van 10% naar 3%.  De overheidstussenkomst is nu groter dan die van de werkgever.

Afbouw FOD financiën:

Tijdens het neoliberale beleid van de laatste jaren zijn de werknemers bij de FOD financiën afgebouwd van 29.000 naar 19.000.  Slechts 2 op de 5 gepensioneerde werknemers daar worden effectief vervangen.  Er geldt ook een besparingsverplichting om ieder jaar 2% op personeel te besparen.

Vanwege deze afbouw en het promoten van telewerken wordt de FOD financiën steeds meer gecentraliseerd.  De arbeidskwaliteit en de kennis van de ambtenaren gaan hierdoor ook achteruit, dit zorgt dan weer op zijn beurt voor kwaadheid van burgers tegenover de FOD financiën.

De jaarlijkse besparingsverplichting in personeelskosten werkt outsourcing sterk in de hand want uitbesteden wordt niet gerekend tot personeelskosten.

Het gebruik van AI (Artificial Intelligence) in de fiscaliteit:

AI biedt grote mogelijkheden om fraude in de fiscaliteit te detecteren, in België wordt AI bijvoorbeeld al gebruikt door de douane.  Men moet wel altijd waakzaam blijven voor de gevaren.

Men kijkt momenteel naar nieuwe AI systemen om te gebruiken.  Dit om de menselijke fouten tegen te gaan.  De mens is immers vatbaar voor confirmation bias (je oordeel laten beïnvloeden door waar je zelf in gelooft), raciale profilering en “ruis” (de invloed van bijvoorbeeld het weer of gemoedstoestand op je oordeel).

Voor de belastingadministratie is er een plan om hier in de toekomst een app voor te gebruiken.  In deze app voer je dan al je financiële informatie in (digitaal arbeidscontract, ziekenhuisdossier, bankgegevens, …) deze app stort dan maandelijks je verplichte belastingen.  Dit systeem kan heel makkelijk voor de gebruiker zijn maar ook hier moeten we er op letten dat de privacy van de burger steeds gewaarborgd blijft.

Een AI wordt getraind op data van dossiers uit het verleden, hieruit worden dan criteria gekozen waarop de AI mogelijke fraudeurs zal uitzoeken (bijvoorbeeld het bezitten van een heel dure auto).  Omdat deze criteria door de programmeurs uitgekozen worden is er een gevaar dat toevallige correlaties als causaal verband gezien worden en men dus de AI een criteria zal laten zoeken dat eigenlijk geen verband heeft met mogelijke fraude.

Aangezien de AI ook getraind wordt op dossiers uit het verleden heeft dit natuurlijk tot gevolg dat dossiers die in het verleden niet gepakt werden, nu ook niet door de AI zullen gedetecteerd worden.

Men moet ook altijd waakzaam blijven voor automatisering bias (het blind vertrouwen op het oordeel van een AI).  De toeslagaffaire van Nederland is een goed voorbeeld van hoe het fout kan gaan, men heeft blindelings op het algoritme vertrouwd en hierdoor zijn personen die kindergeld nodig hadden gemarkeerd als fraudeurs.

AI is ook een black box, men weet niet op welke criteria het algoritme is geprogrammeerd.  The supreme court van Amerika heeft onlangs ook geoordeeld dat het bedrijfsgeheim van de algoritmes primeert op de persoonlijke privacy.

In de toekomst zal de grote uitdaging zijn om hier een correcte wetgeving rond te maken en ethisch met de technologie omspringen.  Een potentiële oplossing zou zijn om boven ieder logaritme een verklarend programma te zetten dat de uitslag van het logaritme verklaart met daarbij nog een controleorgaan dat waakt op het correct gebruiken van de gegevens.

Corona, klimaat en ongelijkheid:

Tijdens de corona epidemie maakten 1 op de 3 werknemers gebruik van de uitgebreide tijdelijke werkloosheidsregeling.  De sociale zekerheid maakt de populatie dus weerbaar voor een crisis.  De impact op de inkomens van de lage klassen wordt immers grotendeels gecompenseerd door de sociale zekerheid.

Met het klimaat momenteel bestaat er een driedubbele ongelijkheid op vlak van verantwoordelijkheid, gevolgen en wie de kosten zal dragen.

De rijkere landen consumeren veruit het meest en hebben de grootste ecologische voetafdruk.  De gevolgen van de klimaatsverandering zal echter grotendeels gevoeld worden door de armere landen met een kleine ecologische voetafdruk.  Dit zal deze landen ook veel kosten om de effecten van de klimaatsverandering op te vangen (bosbranden, extreem weer, hongersnood, …)

Een periodieke vermogensbelasting:

De laatste decennia zijn de vennoots- en personenbelasting enkel maar gedaald.  Om het budget in evenwicht te houden zijn er dus wat aanpassingen nodig op het huidige systeem.  Een progressieve vermogensbelasting kan een mogelijke oplossing bieden.  Dit wel zeggen dat naar de hand van hoe aanzienlijk je vermogen is, je meer getaxeerd zult worden.

Hoewel dit een eerlijke maatregel is, zijn de laatste decennia het aandeel van OESO landen die aan vermogensbelasting doen gedaald van 17 naar 5.

Momenteel bestaat er al een vorm van vermogensbelasting in België maar deze is enkel van toepassing op VZW’s en private ondernemingen.

Om een systeem van vermogensbelasting in te voeren is de verplichting van een vermogenskadaster nodig, dit is momenteel enkel verplicht na een sterfgeval.

Om kapitaalvlucht tegen te gaan is een snelle invoering van het systeem nodig en bij voorkeur wordt dit systeem ook ineens over een hele regio ingevoerd.  Om kapitaalvlucht nog verder te ontmoedigen kan met de vermogensbelasting ook laten samen vallen met inkomstenbelasting en successierechten.

De moderne monetaire theorie en de kosteloze sociale zekerheid:

De moderne monetaire theorie zegt dat centrale banken geld kunnen bijdrukken om schulden te betalen, de gevaren hiervan zijn inflatie en devaluatie van de munt.

In het verleden is het systeem van quantitative easing al gehanteerd bij economische crisissen.  Wat dit inhoudt is dat de Europese Centrale bank geld gaat bijdrukken, met dit geld koopt het staatsobligaties, hierdoor daalt de interest en dit leidt tot het behouden van de koopkracht voor de populatie.  De praktijk heeft al uitgewezen dat wanneer quantitative easing gebruikt wordt, dit niet leidt tot inflatie.  De koopkracht van de bevolking wordt immers enkel behouden, deze stijgt niet.

De spreker stelt voor om dit systeem ook uit te breiden naar de sociale zekerheid.  De Europese Centrale bank gaat dan geld bijdrukken en investeert in een nationaal fonds van de sociale zekerheid, dit fonds dekt dan alle kosten van de sociale zekerheid.  Dit zou ook niet tot inflatie leiden omdat de sociale zekerheid enkel dient om de koopkracht te behouden.

Er zijn echter wel nog grote uitdagingen om te overwinnen vooraleer een systeem als dit ingevoerd kan worden: een Europees draagvlak, studies op economische impact en een juridisch draagvlak